De F-16 Fighting Falcon MLU (midlife update) is een multifunctioneel jachtvliegtuig (multirole). Het toestel kan zowel precisiebombardementen uitvoeren als een luchtgevecht voeren. De F-16 vormt het belangrijkste deel van de slagkracht van de Koninklijke Luchtmacht.

Hoofdtaken

• Deelname aan strategische luchtoperaties, waarbij vanaf middelbare hoogte precisiebombardementen worden uitgevoerd met een minimale kans op onbedoelde schade en burgerslachtoffers.
• Verlenen van steun aan eigen grondtroepen. Vijandelijke eenheden worden met hoge nauwkeurigheid beschoten en/of gebombardeerd om slachtoffers onder eigen eenheden te voorkomen.
• Verkrijgen en behouden van luchtoverwicht om daarmee de noodzakelijke vrijheid van handelen voor eigen lucht-, zee- en grondstrijdkrachten af te dwingen. Daartoe behoort ook het bijdragen aan luchtembargo’s zoals het afdwingen van een ‘no-fly zone‘.
• Uitvoeren luchtverkenningsmissies. Dankzij de grote snelheid van het vliegtuig kan groot gebied worden verkend. Het nadeel van jachtvliegtuigen in deze rol is de relatief korte tijd die zij kunnen verkennen. Dit vanwege het grote brandstofverbruik.

Specificaties

• Fabrikant: Lockheed Martin (ontworpen door General Dynamics)
• Kengte: 15,05 meter
• Hoogte: 5,00 meter
• Spanwijdte: 9,45 meter (10,00 meter inclusief raketten)
• Gewicht: 11.000 kilo (leeg), 16.000 kilo (maximaal beladen)
• Motor: 1 Pratt & Whitney 100-PW-220E turbojet
• Vermogen: stuwdruk 15.000 lbs (25.000 lbs met naverbranding)
• Topsnelheid: 2.000 kilometer per uur
• Vliegbereik: 2.700 kilometer zonder bijtanken in de lucht
• Vlieghoogte: 17 kilometer (maximaal)
• Aantal aangeschaft: 213 stuks (177 eenzitters en 36 tweezitters)
• In gebruik bij: Koninklijke Luchtmacht

Bewapening

Onder de vleugels en de romp van de F-16 zit een aantal ophangpunten voor bommen en raketten. De opdracht bepaalt het type bewapening dat een F-16 meeneemt.

Midlife update

De Koninklijke Luchtmacht nam de F-16 in 1979 in gebruik als opvolger van de F-104 Starfighter, en later ook als opvolger van de NF-5. De luchtmacht ontving de laatste F-16 van in totaal 213 toestellen in februari 1992.

De levensduur van de F-16 was oorspronkelijk 20 jaar. Daarom ondergingen de F-16’s sinds 1998 de midlife update (MLU). Deze wordt sindsdien voortdurend doorontwikkeld. De modernisering verlengt de operationele, technische en economische levensduur met zo’n 20 jaar. Tot de update behoort de vervanging van een groot aantal systemen.  Zo kregen de F-16 MLU’s  een nieuwe radar, 2 multifunctionele kleurenschermen, nieuwe computers en sensoren en GPS.

De  verbeterde datamodem (IDM) projecteert doelinformatie vanaf de grond automatisch op het head up display (HUD). Ook maakte de MLU het gebruik mogelijk van nachtkijkapparatuur. Dankzij de verder geëvolueerde ‘hands on throttle and stick’ (HOTAS) kunnen de meeste selecties van radarmodes, wapens, data link en EWMS worden genomen zonder de handen van de throttle (gashendel) en stick(stuurknuppel) af te halen.

Aanvullende instrumenten

Sinds de MLU kunnen aan de luchtinlaat verschillende verkennings- en doelaanwijzingsinstrumenten aan de luchtinlaat worden gehangen:

• De targeting pod (doelaanwijzing) ondersteunt de vlieger bij het opsporen van het doel en het nauwkeurig afwerpen van de bewapening. De pod geeft informatie over oppervlaktedoelen en bepaalt nauwkeurige locaties voor de GPS-geleide bommen. Met de ingebouwde laser kunnen ook de lasergeleide bommen nauwkeurig worden afgeworpen. Het systeem berekent ook het beste moment van afwerpen.
• RecceLite (verkenning) is een geavanceerd fotoverkenningssysteem. De camerabeelden kunnen direct vanuit de lucht naar specialisten op de grond worden gestuurd ter analyse. Op missies wordt het systeem onder meer ingezet voor routeverkenning en het opsporen van geïmproviseerde explosieven.
• Onder de romp kan ook een elektronische storingscontainer worden gehangen.

Vervanging F-16

Om verschillende redenen zijn er grenzen aan het moderniseren van toestellen:

• Operationele veroudering: de F-16 is minder goed opgewassen tegen nieuwe omstandigheden en dreigingen.
• Technische veroudering: reserveonderdelen zijn moeilijker te verkrijgen. Slijtage is moeilijker te verhelpen en onderhoud kost meer tijd. Hierdoor staat de inzetbaarheid van de F-16 onder druk.
• Economische veroudering: het wordt steeds duurder om de operationele en technische veroudering tegen te gaan.

Na een uitgebreid vergelijkingstraject kwam het F-35 Lightning II-gevechtsvliegtuig uit de bus als de beste opvolger van de F-16. 

Het einde

En dan komt aan alles een einde. De eerste F-16 in 1977 op Gilze-Rijen. In totaal hebben er 213 toestellen bij de Koninklijke Luchtmacht gevlogen. Nu zijn er nog rond de 60 (februari 2021) 48 (juli 2021) over. Ze eindigen bij de sloper, als monument of poortwachter of ze krijgen nog een mooie plek in een museum. Of ze worden verkocht.

Draken International

Op 29 juni 2021 heeft het Ministerie van Defensie (MoD) de verkoop aangekondigd van twaalf F-16 Fighting Falcons aan Draken International. Draken biedt ondersteuning voor tegenstanders vanuit de lucht (Red Air), Joint Terminal Attack Controller (JTAC), Close Air Support (CAS), vliegtraining, dreigingssimulatie, elektronische oorlogsvoering, bijtanken vanuit de lucht, onderzoek en testdiensten aan het Amerikaanse ministerie van Defensie, Amerikaanse defensie-aannemers en ruimtevaartbedrijven, geleverd door een vloot van voormalige militaire vliegtuigen.
De Fighting Falcons maken allemaal deel uit van het F-16 End Life Of Type (ELOT) programma. De levering van de F-16’s en bijbehorende apparatuur aan Draken International start in 2022. In de overeenkomst is een optie opgenomen voor de verkoop van nog eens 28 F-16’s. Deze tweede groep wordt in de periode tot mei 2024 afgebouwd.

Naast de verkoop aan Draken heeft Defensie een F-16AM (serienummer J-624) verkocht aan België als wapentrainer. Op 23 februari 2021 werd het vliegtuig over de weg vervoerd naar de vliegbasis Kleine Brogel (België).

Uit de oude doos

Foto’s uit de tijd dat de F-16 nog nieuw was. Scans van de Kodachrome 64 dia’s.