Joint Logistic Support Ship: Zr.Ms. Karel Doorman
Zr.Ms. Karel Doorman is een logistiek ondersteunings- en bevoorradingsschip, oftewel Joint Logistic Support Ship (JSS). Met een lengte van 205 meter is het het grootste schip van de marine.
Met het schip kan de krijgsmacht operaties uitvoeren tot ver buiten de landsgrenzen. Het schip heeft bij de Koninklijke Marine 3 hoofdtaken:
- Bevoorrading op zee van andere marineschepen.
- Strategisch zeetransport, inclusief het in- en ontschepen van personeel en materieel wanneer er geen of beperkte havenfaciliteiten zijn.
- Logistieke ondersteuning vanaf zee (seabasing), waarbij het schip dient als basis op zee voor het uitvoeren en ondersteunen van operaties op het land.
Deze taken kan de Karel Doorman wereldwijd uitvoeren, ook in het hoogste geweldsspectrum (bijvoorbeeld tijdens gewapende conflicten, oorlogvoering en civiele ondersteuningsoperaties). Nederland zet het schip in voor de maritieme bevoorradingsfunctie. Voor de andere 2 taken wordt gezocht naar mogelijkheden van internationaal medegebruik. Op 4 februari 2016 tekende Nederland hiervoor een overeenkomst met Duitsland.
Specificaties
- Lengte: 204,7 meter
- Breedte: 30,4 meter
- Hoogte: 53 meter (inclusief mast)
- Diepgang: 7,6 meter
- Gewicht:
- 17.200 ton (leeg)
- 27.800 ton (maximaal beladen)
- Tankercapaciteit:
- 7.700 m³ dieselolie voor schepen
- 1.000 m³ helikopterbrandstof
- Accommodatie: 300 (129 eigen bemanning en 171 opstappers)
- Waterverplaatsing maximaal 27.800 ton
- Voortstuwing: diesel elektrisch
- Manoeuvreren: 2 schroeven en roeren, 2 boegschroeven, 1 hekschroef
- Vermogen: 26 MW
- Bewapening:
Uitrusting
Een hoofdtaak is het bevoorraden op zee (BOZ). Hiervoor heeft het schip 2 BOZ-masten die met 680 m³ per uur brandstof en drinkwater kunnen overpompen. Ook kunnen er via een kabel pallets met voedsel of munitie worden overgebracht. Daarnaast kan de boordhelikopter goederen overbrengen.
Het schip heeft een enorm vliegdek voor helikopters. Het biedt plaats aan 6 NH90-maritieme gevechtshelikopters (met opgevouwen rotorbladen) of 2 Chinook-transporthelikopters. Deze laatste is de grootste helikopter van de krijgsmacht (met karakteristieke dubbele rotor), maar vliegt (nog) niet maritiem. Via een installatie op het helikopterdek kunnen helikopters al vliegend bijgetankt worden, dit heet vertical replenishment.
Roll-on-roll-off
Onder het vliegdek bevindt zich het laaddek voor de opslag van voertuigen en goederen. De goederenlift kan tot maximaal 40 ton van het laaddek naar het helikopterdek verplaatsen. Voor het in- en ontschepen van zwaar materiaal is er een kraan en aan de stuurboord achterzijde een grote roll-on-roll-offklep. Hiermee kan het schip gemakkelijk zelfstandig worden ontladen en kunnen voertuigen het schip op en af rijden. Het schip kan ongeveer 5.000 ton rijdend (pantser)materieel vervoeren.
Landingsstrand
Naast de klep aan de achterkant bevindt zich een zogenoemd landing beach, een soort laadklep/helling die het mogelijk maakt om LCU-landingsvaartuigen te bevoorraden. Er is dus geen intern dok om LCU’s mee te voeren, zoals de LPD’s hebben.
Wel heeft het schip 2 LCVP-landingsvaartuigen mee in davits (speciale scheepstakels) aan beide kanten. Deze worden gebruikt voor het transport van troepen en klein materieel van en naar land. Voor de LCVP’s hangen ook nog 2 RHIB-motorboten aan weerszijden, bijvoorbeeld voor de inzet van een boarding team.
Het schip heeft verder een hospitaal met 2 operatiekamers en een speciale zorgafdeling. Het hospitaal is deels mobiel en dus inzetbaar op het land.
Geïntegreerde mastmodule
Thales Nederland is de leverancier van de zogenoemde geïntegreerde sensor- en communicatiesuite. Deze is vrijwel identiek aan de sensor- en communicatiemast van de patrouilleschepen. De masten zijn gebouwd volgens het vernieuwende concept van de geïntegreerde mastmodule. Voor het eerst zijn camera-, radar- en communicatieantennesystemen samengevoegd in 1 constructie. De mast herbergt de ‘ogen en oren’ van het schip. Hiermee ziet het vliegende en drijvende objecten. De communicatiemiddelen in de mast maken het mogelijk wereldwijd operaties in samenwerking met vliegtuigen en schepen uit te voeren.
Sensoren
De kegelvormige mast is bijna 14 meter hoog, weegt bijna 54 ton en bestaat uit verschillende secties:
- Smile: in het onderste deel van de mast zit de nieuwe Smile, ’s werelds eerste niet-roterende rondzoekradar voor langere afstand.
- Gatekeeper: het middenstuk biedt, naast het ICCAS-communicatiesysteem, plaats aan het Gatekeeper-detectiesysteem. De Gatekeeper is een beveiligings- en alarmeringssysteem dat 360 graden observeert met infrarood- en hoge resolutie camera’s. Door het systeem weet de bemanning wat er in de directe omgeving gebeurt. Het is ook een belangrijke aanvulling op de beveiliging als een schip voor anker ligt. De hoogtechnologische verwerkingssoftware kan zelfstandig objecten detecteren en identificeren.
- Seastar: bovenop de mast, onder de satellietcommunicatie, zit de Seastar. Deze radar heeft een iets kleiner bereik dan de Smile en is ontwikkeld om tussen de golven kleinere bootjes en zwemmers te traceren.
Zelfverdediging
De Karel Doorman heeft alleen relatief lichte wapens voor zelfverdediging. Een belangrijk deel van de verdediging gebeurt door schepen die hiervoor speciaal zijn toegerust, zoals de luchtverdedigings- en commandofregatten.
De verdediging van (internationale) vlootverbanden is opgebouwd uit lagen. De buitenste verdedigingslinie bestaat uit jachtvliegtuigen, die aanvallende vliegtuigen uitschakelen voordat ze raketten kunnen lanceren. Als deze laag afwezig is of faalt, dan worden luchtdoelraketten voor de korte en middellange afstand gelanceerd. Moderne luchtdoelraketten kunnen scheepsraketten en vliegtuigen uitschakelen. Dit zijn bijvoorbeeld de Standard missile-2 van de LC-fregatten en de Sea Sparrow van de M-fregatten.
Laatste linie
De 2 Goalkeepers vormen een laatste verdedigingsmiddel tegen raketten en vliegtuigen. Hiervoor is het Amerikaanse 7-loops GAU-8 Avenger-kanon gekoppeld aan zoek- en richtradars van Hollandse Signaal Apparaten, het huidige Thales. Het 30mm-wapen heeft een vuursnelheid van 4.200 schoten per minuut en een bereik van 2 kilometer. De Goalkeeper kan gelijktijdig meerdere doelwitten volgen.
De 4 zware 12,7mm-mitrailleurs worden op afstand bediend via het Hitrole-wapenstation. Hierbij is het wapen gekoppeld aan een gyroscopische stabilisator, een daglichtcamera, een infraroodcamera en een laserafstandsbepaler. Een vuurcontrolecomputer ondersteunt de schutter bij het schieten op bewegende doelen.
Update
Oorspronkelijk stond de Midlife Upgrade (MLU) van de Doorman gepland in de periode 2027-2028. Defensie heeft nu (juni 2022) gekozen voor een ander programma. Een van de meest opvallende wijzigingen is de vervanging van de Goalkeepers. Deze snelvuurkanons worden vervangen door een Leonardo 76mm kanon met bestuurbare granaten, een systeem met luchtdoelraketten, een nieuwe radar en een nieuw vuurleidingssysteem. De aanpassingen worden over een aantal jaren uitgespreid omdat nog niet alle nieuwe systemen productie-gereed zijn.
[Bron tekst: Ministerie van Defensie]