Martin BosNieuws

75 jaar vrijheid

Europa bevrijd

Op 6 juni 1944 landden de geallieerden in Normandie. Na felle strijd op en rond het landingsgebied, startte vanaf half augustus 1944 de bevrijding van de rest van Europa.
In hoog tempo rukte men op door Frankrijk en Belgie. Eind augustus werd Parijs bevrijd. Op 4 september volgde de bevrijding van Antwerpen.

Geallieerde opmars

Ook de bevrijding van Europa was een voorbeeld van Manoeuvre-oorlogsvoering. Een van de risico’s van dit soort oorlogsvoering is dat de logistieke aanvoerlijnen te lang worden. Zo ook hier: alle materialen van de geallieerden worden aangevoerd via de aangelegde (Mulberry-)havens in Normandië.

Via de kortste van Arromanches (de haven) naar Antwerpen is 475 kilometer. Echt alles, van eten tot munitie, van personeel tot tanks en artillerie, moet over deze lange weg aangevoerd worden. De oorlog stopt bijna vanwege de letterlijk lege benzinetanks.

Slag om de Schelde; Video: Ministerie van Defensie

Slag om de Schelde

De Duitsers trekken zich steeds verder terug. Hun tactiek richt zich in België vanaf dat moment vooral op het blokkeren van de Westerschelde en de toegang tot de haven van Antwerpen. Want een nieuwe grote haven is strategisch zeer belangrijk geworden voor de Geallieerden.

Op Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren en Zuid-Beveland zijn bijna 90.000 Duitse militairen samengetrokken. Door alle versterkingen die daar zijn aangelegd, is er geen doorkomen aan. Voor welk schip dan ook. Veldmaarschalk Montgomery wijst het Canadese 1e Leger van 60.000 man met commandant luitenant-generaal Guy Simonds aan om de Duitsers te verjagen. Het wordt de ‘Slag om de Schelde’.

Het geallieerde plan

Slag om de schelde infographic
Slag om de schelde infographic Bron: Ministerie van Defensie / MCD

Het plan om de Schelde toegankelijk te maken voor geallieerde schepen bestaat uit 4 delen. Bij de eerste operatie moet het gebied ten noorden van Antwerpen veroverd worden, om zo bij het schiereiland Zuid-Beveland te komen. De tweede actie is de verovering van het gebied rond Breskens dat dan nog in Duitse handen is (Operatie Switchback). De derde is Operatie Vitality, waarbij Zuid-Beveland wordt bevrijd. De laatste is de verovering van Walcheren tijdens Operatie Infatuate. 

De eerste 3 operaties zijn zwaar, maar de laatste al helemaal omdat de Duitsers van Walcheren een fort hebben gemaakt. Britse, Franse, Nederlandse, Belgische en Noorse geallieerden hebben tot 8 november nodig om de gewenste gebieden te bevrijden. Grote delen van Walcheren staan dan onder water. Van de 19.000 woningen werden er 3.700 verwoest, 7.700 hadden zware en 3.600 lichte schade.

Ruim 12.000 geallieerden sneuvelen, raken gewond of vermist (waaronder 6.367 Canadezen). De Duitsers verliezen tussen de 10.000 en 12.000 man. 41.000 worden krijgsgevangen gemaakt. Er vallen 2.283 burgerslachtoffers.

De geallieerde mariniers beginnen direct met het mijnenvrij maken van de Westerschelde. Op 28 november vaart het eerste konvooi van Liberty-schepen de haven van Antwerpen binnen. Dan komt de bevoorrading van de geallieerde legers weer op gang.

75 jaar later

De Slag om de Schelde is 75 jaar geleden. Volgend jaar vieren we op 5 mei 75 jaar bevrijding. In Terneuzen start vandaag, op 31 augustus 2019, het jubileumjaar, 75 jaar vrijheid.

Koning Willem-Alexander luidt de belboei – Foto Ministerie van Defensie

De ceremonie start met koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Naast het Nederlandse koningspaar zijn ook onder anderen premier Mark Rutte, minister Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) aanwezig aan de Zeeuwse kust. Tot de buitenlandse gasten behoorden onder anderen het Belgische koningspaar Filip en Mathilde en acht internationale oorlogsveteranen die destijds betrokken waren bij het offensief.

Huldiging vanaf HMCS Sint John’s

In de Buitenhaven van Vlissingen ligt de Zr. Ms. Evertsen, een fregat uit de Zeven Provincie Klasse. Zij zal straks voorop gaan in de Vlootschouw. Naast haar ligt de HMCS Sint John’s uit Canada. En dit is ook de plek waar de fotoreportage begint.

De Gouvereur-generaal van Canada Julie Payette is aanwezig om medailles uit te reiken aan de Nederlanders die veel voor Canada hebben betekend.
Gouvereur-generaal van Canada (Engels: Governor General of Canada, Frans: gouverneur général du Canada) is de titel van de vertegenwoordiger van de koning (in dit geval Koningin Elisabeth II) omdat Canada nog onderdeel uitmaakt van de Gemenebest.

De kapitein Paul Schouten ontvangt de Meritorious Service Decoration voor zijn inspanningen in het bevorderen van de relatie tussen Canada en Nederland.
Alice Van Bekkum, Marc Fraser en Albert Hartkamp ontvangen de de Sovereign’s Medal for Volunteers vanwege hun inspanningen voor de Canadese gevallenen. Onder andere op de Groesbeek Canadian War Cemetery.

Zr. Ms. Evertsen

En daarna zijn we opstapper op de Zr. Ms. Evertsen. Meer daarover staat in de volgende reportage.