Nog betere foto’s: masterclass

Kwalitatief goede fotografie

DefensieFotografie Nederland maakt kwalitatief goede foto’s. Dat staat op onze homepage en hier werken we constant aan. Alleen, die kwaliteit komt niet vanzelf: het is een combinatie van leren en fotograferen. Dat leren kan op verschillende manieren. Martin heeft in seizoen 2016-2017 de Masterclass van de Fotobond gevolgd. Het onderstaande verslag laat het verloop van de Masterclass zien in inhoud en gevoel. Omdat er de nodige foto’s van ons thema in terugkomen, lijkt het de moeite waard het te delen. 

Masterclass

Fotografen kunnen in Nederland lid zijn van de Fotobond, het Nederlands Centrum Vrijetijdsfotografie. Deze bond organiseert verschillende activiteiten waaronder de Masterclass. Dit is een opleiding (‘mentoraat’) voor ervaren fotografen. Onder leiding van een fotografiedocent gaat een groep fotografen aan de slag om een thema uit te werken en daarmee de fotografie op een hoger niveau te brengen. De deelnemers moeten zich op persoonlijke wijze via het beeld uit leren drukken. Naast reflectie op de fotografie en de ontwikkeling daarin, wordt aandacht besteed aan beeld en beeldtaal. Daartoe komen ook allerlei verschillende genres en stromingen in de fotografie aan de orde. 

 

Van afbeelding naar verbeelding

Fotografen zijn verhalenvertellers. Want fotografie is een vorm van expressie die gericht is op communicatie. De ene fotograaf zal een verhaal vertellen omdat hij iets belangrijk vindt en aan de orde wilt stellen. Weer een andere fotograaf wil met anderen delen en zijn expressie tonen. Enzovoort, enzovoort. Allemaal gebruiken zij de taal van het beeld. Juist vanwege deze taal staat deze masterclass in het teken van “afbeelding naar verbeelding”, van vorm naar inhoud. Voor DFN ligt documentaire fotografie voor de hand, verbeelding is belangrijk in het vertellen van onze verhalen.

Het verloop van de Masterclass staat hieronder weergegeven. Via de links spring je naar de verschillende momenten.

24 april 2016	Link	Aanmelding inclusief een basis van foto’s rond het studiethema.
september 2016	Link	24 september: eerste bijeenkomst, startsuggesties van Jan Uit het archief: 200 jaar Cavalerie en het TankEvent Shoot: Vriendendag van het Cavaleriemuseum.
24 oktober 2016	Link	Het thema is uitgekristalliseerd.
25 oktober 2016	Link	Keuze en tweede bijeenkomst.
november 2016	Link	Opnieuw fotograferen bij het Cavaleriemuseum.
21 november 2016	Link	Selectie op basis van de nieuwe opnames.
6 december 2017	Link	Derde bijeenkomst en de kerstvakantie
10 januari 2017	Link	Operationeel: mee met een cavalerie-opleiding (VTO OTCMan)
16 januari 2017	Link	Vierde bijeenkomst
8 februari 2017	Link	Focus op vrijwilligers: De werkplaats
14 februari 2017	Link	Vijfde bijeenkomst
April – juni 2017	Link	Afsluiting

 

 

Aanmelding

 

 

De eerste bijeenkomst

Op 24 september komt de groep cursisten de eerste keer bij elkaar.
Ik presenteer mijn eerste selectie en krijg op basis daarvan een uitgebreide terugkoppeling van de mentor, Jan Ros.

Martin heeft een passie voor de Cavalerie. Het Cavaleriemuseum in Amersfoort is zijn thuis- basis voor fotografie. Daarnaast fotografeert hij ook op andere locaties binnen defensie. Hiervoor  zijn toestemmingen nodig die hij aan het regelen is. Dan wordt zijn werkveld breder. Martin is met 2 anderen “Defensiefotografie Nederland” gestart. Mogelijk is dit ook een optie om iets gezamenlijks te doen in een projectvorm. Over het thema is Martin nog zoekende. De defensie heeft vele gezichten, echter het accent komt wel te liggen bij mensen die zowel in actieve dienst zijn als oud gedienden. Hij heeft het begrip “Ouwe knarren” genoemd. Oud militaire die nog steeds, dezelfde passie hebben voor de defensie. Misschien is dit een opstap om de passie en liefde van enkelen van deze mannen|vrouwen te laten zien.

Het voornemen is om er een documentaire serie van te maken die een positieve bijdrage levert voor de beeldvorming rondom defensie. Misschien is de visie van fotograaf Ahmet Polat wel de basis voor de serie. “ In mijn werk leg ik de manieren vast waarop mensen hun identiteit zoeken door dagelijkse rituelen, tradities en interactie”. Naar een vrije interpretatie hiervan zou jij er achter moeten zien te komen:  wat deze cavaleristen onderling verbindt, waar zij hun status aan ontlenen als (oud) militair, de wijze waarop de onderlinge verbondenheid in stand wordt gehouden en de wijze waarop de passie voor defensie met elkaar wordt gedeeld. Ik verwijs naar een aantal documentaire fotografen die de kunst van “Storytelling” verstaan.
Jeroen Hofman;
Nina Berman;
Ilvy Njoikiktjien; 
Anoek Steketee; 
Nadav Kander; 
Ahmet Polat; 
Ad van Denderen.

Tijd om aan te gang te gaan. Met het fotoarchief en met de aankomende Vriendendag van het Cavaleriemuseum.

Selectie uit archief: Viering 200 jaar Cavalerie

 

Selectie uit archief: TankEvent

Fotoshoot: Vriendendag Cavaleriemuseum

 
 

Uitgekristalliseerd

Mijn thema voor de Masterclass heeft zich uitgekristalliseerd en daarmee is de richting helder. Verder in de toekomst kan ik nog nuance aanbrengen. Wat ik fotografisch wil verwoorden:

In proza:

Thijs was pas 7 toen hij al wist wat hij wilde worden. En ofschoon zijn moeder niets met het leger en bijbehorende levensstijl had, wilde hij huzaar worden. Soldaat bij de cavalerie, het leger in maar dan met tanks. Na de middelbare school was het zo ver: defensie werd zijn werkgever, hij doorliep de opleiding, werd beëdigd en ging in de actieve dienst. Met tanks.

Pas toen ontdekte hij dat er veel meer mensen zoals hij waren. Mensen die bewust huzaar geworden waren. Mensen met passie voor het leger en in het bijzonder voor de tanks. Kameraden voor het leven bleek ook toen Thijs de dienst moest verlaten. Bijna alle ex-huzaren houden onderling contact en centraal daarbij is het Cavaleriemuseum in Amersfoort. Thijs haalt herinneringen op met de anderen. De band blijft, de passie voor de tanks en het in stand houden van het erfgoed. Met mensen die begrijpen hoe hij denkt.

De passie voor de cavalerie is een leven lang. Letterlijk een leven lang. Tot Thijs in zijn rollator de reünie bijwoont, met zijn laatste kracht herinneringen ophaalt met de maten van weleer. Mensen als Thijs. Allemaal een beetje Thijs.

In sleutelwoorden:

• Passie voor de Cavalerie
• Cavalerie is in de serie zichtbaar/herkenbaar (en moet kloppen voor de kenners)
• Levenslang (van jong tot oud en van burger tot actief dienend naar burger) 
• De passie die blijft voor het wapen in de meest brede zin
• De onderlinge band
• Dat het anders is t.o.v. de burgermaatschappij (rituelen, traditie).

En als extra: een documentaire serie die een positieve bijdrage levert voor de beeldvorming rondom defensie en het museum. En ook te begrijpen door mensen zonder enige affiniteit met het thema.

De visie van fotograaf Ahmet Polat (en gegeven door Jan) hou ik er nog bij. Quote: “In mijn werk leg ik de manieren vast waarop mensen hun identiteit zoeken door dagelijkse rituelen, tradities en interactie”.
Naar een vrije interpretatie hiervan erachter moeten zien te komen: wat deze cavaleristen onderling verbindt, waar zij hun status aan ontlenen als (oud) militair, de wijze waarop de onderlinge verbondenheid in stand wordt gehouden en de wijze waarop de passie voor defensie met elkaar wordt gedeeld

  

De tweede bijeenkomst, 25 oktober 2016

Mijn keus, mijn foto’s

Onderstaande foto’s zijn aan de groep getoond op 25 oktober. 

 

Bijeenkomst

De bijeenkomst van 25 oktober. De feedback van Jan:

• Dingen die ik erbij vertel, komen bij sommige foto’s niet uit.
• 2-luik: thuis als jong kind / droomt om generaal te worden.
• Zijn de rituelen genoeg zichtbaar?
• Foto van de oude man vertelt weinig.
• Hoofd uit de tank: mooi portret.
• Opa en kleinzoon bij de tank mooi beeld
• Man die uitlegt, vertelt wel wat, roept vragen op.
• Zoek naar beelden die bij je verhaal passen. De relatie van jong naar oud. Eventueel metaforen gebruiken.
• Zwart-wit zorgt ervoor dat de kleuren niet afleiding.

Dit kan een prachtige visuele storytelling worden van de passie die Martin deelt met gelijk gestemden. Als het verhaal van Thijs gevisualiseerd wordt, ontkom je er niet aan om ook in oude archieven te duiken en te kijken of de jonge Thijs van 7 jaar nog op negatief te vinden is. Dan wordt het waarschijnlijk een langlopend project die binnen het tijdsbestek van de masterclass niet uitgevoerd kan worden. Dit is geen probleem omdat de masterclass ook gebruikt worden als ideeën-generator of een aanzet kan zijn tot iets groters dan een reeks foto’s.

Advies aan Martin is om zijn idee verder uit te werken en vooral ook te kijken op het aspect “haalbaarheid” en “tijd en energie”. Martin kan zijn idee visualiseren met moodboard. Gebruik hiervoor foto’s uit je archief, maar haal desnoods ook foto’s van internet. Bepaal dan op basis van je beelden waar je aanvullend moet fotograferen. Om de context duidelijk te maken is gebruik van tekst een aanrader. Ben benieuwd naar de beslissing van Martin en zijn plan.

Reserve-foto’s

Ik had voor deze avond als reserve de volgende foto’s nog bij me.

 

Opnieuw fotograferen

 

  

En de nieuwe fotokeuze

En dat samen met de selectie van de foto’s uit de les van 25 november:

 

Bijeenkomst 3, 6 december 2016

Met het oude en nieuwe materiaal terug naar Vianen.

In de tussenliggende periode is enthousiast gewerkt aan de opdrachten. Bij vele deelnemers zie ik een positieve ontwikkeling. Enkele resultaten zijn al veel belovend.  Ik merk dat er nagedacht is en wordt over het eigen project. Iedereen is bezig om daar handen en voeten aan te geven. Soms overtuigend en soms nog zoekende. Het continu reflecteren op je eigen fotografie en reeds bereikte resultaten is de beste manier om verder te komen. Stel je zelf de vragen: Wat wil ik laten zien, hoe vertel ik mijn verhaal en hoe ga ik dit vormgeven met beelden. Wees niet te snel tevreden. Het kan altijd beter! Zodra er een glimlach rondom je mond verschijnt, omdat je blij wordt van je eigen werk, dan is het goed.

Martin heeft een compilatie gemaakt van activiteiten op het terrein van het Cavaleriemuseum in Amersfoort. Hij heeft het zoeken naar beelden in zijn archief min of meer losgelaten. Qua vakmanschap is het uitstekend gefotografeerd. Echter qua inhoud verwijst de reeks naar een meer documentair karakter. Het verhaal van “Thijs” wat Martin voor ogen heeft is niet te zien. Thijs die huzaar is geworden en zijn passie tot aan zijn dood met anderen wil delen is niet terug te vinden in de foto’s. Hoe ziet deze passie er in beelden uit. Dat is de opgave die Martin zich zelf heeft gesteld. Geadviseerd om in het persoonlijk leven te treden van een ex- huzaar en deze te bevragen en te fotograferen wat de Cavalerie voor hem heeft betekent.

Jan haalt een aantal foto’s uit de stapel die het verhaal ondersteunen.

Nieuw huiswerk: Wat wil ik laten zien? Hoe vertel ik mijn verhaal? Hoe ga ik dat vormgeven?

Kerstvakantie en kerstdilemma

Geïnspireerd door de bijeenkomst en het huiswerk. Er klaar voor. En dan…. Kerstvakantie. 
Alle vrijwilligers van het museum blijken er een aantal weken tussenuit. Het museum is open maar ‘verwacht niet te veel’.
De boodschap is helder. In januari de draad maar weer oppakken.

De kerstvakantie zet aan tot nadenken. Fotografisch ben ik helemaal blij. Stappen gemaakt over het fotograferen. Zelfinzicht gekregen.  Feedback van Jan en sparren met Ellen en Esther, nadenken.

Waar ligt mijn kracht? Wat vind ik leuk? Wat is mijn achtergrond? Bèta-geschoold, werkzaam in de ICT. Het is zwart of het is wit. Soms ook 50 tinten grijs. Maar niet iets anders.
Ben ik in de wieg gelegd voor verbeelding? Beeldtaal? Diepere lagen? De tweede laag? Ik zie het niet (bij mezelf dan). Het kost me veel energie. Ik krijg het er niet uit. Nu in ieder geval niet.
Registratieve documentaire fotografie. Jan zei het. Ik zie dat dat op dit moment mijn ding is. Past dat dan bij de Masterclass ‘van afbeelding naar verbeelding’? Ja, voor mij wel. Mijn grootste leermoment is daarmee bereikt. Misschien niet helemaal in lijn met het doel van de Masterclass maar wel met de ontwikkeling van mijzelf als fotograaf.

 
 

VTO (onder)officier cavalerie verkenning

Studie en “werk” komen samen. Snel schakelen want op de Leusderheide wordt een oefening gehouden en ik mag mee. Cavalerie en daarmee een unieke kans.
De reportage staat op de site:

https://defensiefotografie.nl/vto-verkenning/

  
 

Vierde bijeenkomst

De vierde bijeenkomst staat in het teken van Vorm, Inhoud en Context. En de relatie tussen deze drie. Voor een goede foto moeten zij namelijk in balans zijn.
Het totale verhaal van Jan vat ik samen met één plaatje uit zijn hand-out:

 

Aangezien ik geen nieuwe museum-materiaal heb, steek ik in met de VTO-reportage. Geen idee hoe het moet mengen met elkaar. Misschien heeft Jan een idee want beide is cavalerie. Maar er is (bij mij) veel verbeelding nodig om er een serie van te maken.

De belangrijkste opmerkingen van Jan:

• Vorm, context en inhoud. Bekijk het eens vanuit je eigen foto’s, vooral die bij mensen op afstand en mensen van heel dichtbij.
• Waarom druk je juist op ‘dat’ moment op de ontspanknop?
• Voor wie is het verhaal dat je wilt vertellen?
• De foto’s laten weinig te raden over (ontberen verbeelding).
• Esthetische fotografie.

 

Want wat is esthetische fotografie?

Jan noemde mijn foto’s esthetisch. Wat is dat? Zelf kan ik het antwoord niet helemaal geven dus op zoek op het web.

Esthetisch = 1) Chic 2) Elegant 3) Geraffineerd 4) Gevoelig voor het schone 5) In overeenstemming met de schoonheidsleer 6) Kunstgevoelig 7) Kunstzinnig 8) Mooi, smaakvol 9) Schoon, smaakvol 10) Smaakvol 11) Stijlvol 12) Verfijnd.

In de definitie van Ellen Vennix is een foto esthetisch als hij simpel, strak, duidelijk en “mooi” is. In tegenstelling tot een verhalende foto.
Kunstbus maakt de brug naar esthetiek en straight fotografie: “Een directe en heldere vorm van fotografie, zonder kunstzinnige trucs. Straight Photographers zijn fotografen die de werkelijkheid fotograferen en geen in scène gezette foto’s maken. Fotografen als Paul Strand, Edward Weston en Imogen Cunningham (zogenaamde ‘straight photographers’) maakten haarscherpe, gedetailleerde foto’s met een zekere objectiviteit en een concentratie op de vorm die esthetische waarde aan de foto gaven en daarmee bestaansrecht als kunst.”

En volgens LKCA / Hilde Braet: Kunst en dus ook fotografische beelden kunnen verschillende functies hebben. Willem Elias rubriceert deze onder een aantal gemeenschappelijke noemers: een hedonistische functie, een sociale functie, een politieke functie, een ethisch functie, een creatieve functie, een esthetische functie, een cognitieve functie en een educatieve functie. Deze laatste drie functies zijn de belangrijkste. Ze hebben onderling een wisselwerking en ze kunnen elkaar versterken.

De esthetische functie vertaalt zich in de structuur en in de ordening in relatie tot andere tekens.

• Probeer lijnen te ontdekken. Driehoekjes, kijklijnen. Wat is het effect van je camerastandpunt?
• Probeer eens na te denken over hoe je betere foto tot stand komt, hiervan bewust te worden waarom het een betere foto is.

Belangrijkste conclusie: het uitwerken van het thema ‘Passie voor de Cavalerie” gaat langer duren dan alleen de masterclass.

 
 
 

Focus op vrijwilligers: De Werkplaats

 
 
 

Vijfde bijeenkomst

Thuis een selectie gemaakt van de moderne cavalerie. Wat wordt mijn eindpresentatie (dus eigenlijk de tussen-presentatie) van de serie ‘Passie voor de Cavalerie’?

De reacties van de mentor:

• Foto 2 en 4 bevatten een dubbeling (met de verrekijker).
• Foto 1 geeft het complete thema weg. Laat niets meer aan de verbeelding over. Hem eventueel aan het einde van de serie opnemen.
• In elke foto is een context te  vinden. Dit is eigenlijk mijn handschrift, zo fotografeer ik, moet ik zo houden.
• En in Jan zijn eindconclusie: “Je stond open voor andere meningen. Bent door de Masterclass beter tot de ontdekking gekomen wat je wel en niet wilt”.

 
 
 

Afsluiting Masterclass

Van afbeelding naar verbeelding. Verborgen boodschappen en emotie in het beeld. Een tweede of een derde laag (het tonen van iets dat je niet in eerste instantie aan het beeld ziet).

De Masterclass was een aaneenschakeling van leermomenten. Leren van andere meningen. Bovenal ontdekken wat ik wil en zeker ook wat ik niet wil in de fotografie en in mijn stijl. Van het verzinnen van een thema tot het maken van foto’s die bij het thema horen. Met ruim duizend foto’s waarvan de meerderheid nooit gepubliceerd zal worden.

Een jaar waarin opnieuw mijn fotografie in kwaliteit gegroeid is door het gewoon te doen, feedback te krijgen en ongezouten kritiek. Juist van de fotografen die helemaal niets met mijn thema van doen hebben. En een jaar waar ik in ieder geval ‘Passie voor de Cavalerie’ gezien heb bij al die vrijwilligers van het Cavaleriemuseum. Voor wie ook niets teveel moeite was om mij mijn foto’s te laten maken.
Een jaar ook waarin ik als mens gegroeid ben. Door de verhalen van museumvrijwilligers, waaronder veteranen die in dienst van Hare Majesteit onze normen en waarden verdedigd hebben en daarbij niet altijd ongeschonden van teruggekomen zijn.

De afsluiting van de Masterclass heeft dan ook een ruime maand geduurd. Een maand met veel nadenken over mijn eindserie. Telkens weer kwam deze als rode draad terug in de puzzel om betere foto’s te maken. Is er een eindserie? Lastig. Door de zoektocht denk ik primair dat de eindserie mijn laatste serie is die gemaakt is in het thema. Los dus van de Masterclass maar gewoon in het veld druk bezig met defensiefotografie. Daar waar het allemaal mee begon en wat de drijvende kracht is.

En om dan in stijl af te sluiten: Passie voor Cavalerie. Een beeld van een paar van de vrijwilligers die vol passie het museum en het materieel draaiende houden.

 

Dankwoord

Het kan niet genoeg gezegd worden: mijn speciale dank gaat uit naar het Cavaleriemuseum in Amersfoort voor het belangeloos bieden van de fotogelegenheden! Maar ook speciale credits voor Rutger die mij in het museum begeleidde!
Ellen en Esther waren voor, tijdens en na de Masterclass mijn fotografisch klankbord. Bedankt voor jullie ongezouten kritiek.
En het was allemaal niet gelukt zonder Jan. Bedankt dat je mijn mentor wilde zijn.